Op dinsdag 27 juni werd er door twee collega monteurs aan de bel getrokken na een ongeval. Bij de verwijdering van een schademast in Etten-Leur is er een ongeval gebeurd. De getroffen collega moest na ondersteuning van de hulpdiensten mee naar het ziekenhuis in Breda. Aldaar is hij behandeld en kon hij gelukkig dezelfde dag weer naar huis.

Terugkijkend op het ongeval zit de schrik er nog steeds goed in. Beide collega’s met jaren ervaring hadden dit niet zien aankomen en de afloop had potentie om meer letsel met zich mee te brengen. Dit doet ons weer beseffen dat onze dagelijkse risico’s moeten blijven inschatten en afwegen om te komen tot de meest veilige werkwijzen.

Jasper Felix
Bedrijfsleider Techniek Regiobedrijf Zuidwest

Op dinsdagochtend 27 juni rijden twee collega’s richting Etten-Leur voor een melding van een schademast, een lichtmast die schade heeft opgelopen) die verwijderd dient te worden. De schademast is op een eerder moment al ingekort en steekt nog ongeveer anderhalve meter boven het maaiveld uit.

De collega’s parkeren langs de weg en starten met het uitgraven van de mast. Doordat de locatie vlak naast een boom ligt komen ze tijdens het graafwerk wortels tegen en blijkt de mast stevig vast te zitten. Er komt weinig beweging in de mast ondanks het afgraven tot het kabelgat. Daarop besluiten de collega’s dat de inzet van de autolaadkraan nodig is.

De mast wordt aangepikt aan de autolaadkraan met een hijsketting door het mastluik. De machinist trekt de mast heen en weer om speling te creëren. Daarna wordt de kraan gebruikt om de mast verticaal op te trekken. Kort daarna breekt de mast ter hoogte van het kabelgat en komt de mast, sneller dan verwacht, los uit het gat. Een kabelgat is een gat in de mast waar de kabel naar binnen gaat, dit bevind zich onder het maaiveld. Het gebroken mastdeel schiet in de ketting omhoog. De collega die heeft gegraven loopt op dit moment op ongeveer een meter langs het gat. De mast schiet langs zijn gezicht en onder zijn helm tegen zijn voorhoofd.

Er wordt direct BHV verleend door zijn collega. De ambulance wordt gebeld en na enkele minuten is er hulp ter plaatse. De collega wordt met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht en wordt daar verder behandeld en kan dezelfde dag naar huis om te herstellen.

De mast is gebroken op het kabelgat terwijl er nog ruim 60 centimeter mast onder dit gat in de grond zat. Door deze breuk is het mastdeel omhoog geschoten tijdens de hijsbeweging.

De hoofdoorzaak is dat er meer kracht op de mast is gezet dan dat de mast kon hebben. Ter hoogte van het kabelgat was de mast verzwakt. Dit deel kon niet worden gezien omdat het vrijgraven niet is gelukt.

De mast stond op ongeveer een meter van een boom. De wortels hebben ervoor gezorgd dat de mast stevig in de ondergrond bleef zitten en niet volledig vrij te graven was. Hierdoor was de slechte conditie van de mast niet te zien.

De mast staat volgens het registratiesysteem sinds 2014 op deze locatie. Navraag bij de gemeente leert ons dat de mast er al jaren eerder is geplaatst en dat deze datum waarschijnlijk de registratiedatum weergeeft en niet de plaatsingsdatum. De mast is zichtbaar geoxideerd door de jaren heen.

Met de kraan wordt in de praktijk de mast op diverse wijzen bewogen om meer ruimte te krijgen. Dit vergroot het gat waardoor de masten er makkelijker uitgehesen kunnen worden. Gelijktijdig wordt de mast hierdoor aangetast.

De collega liep te dicht langs de werkzaamheden waardoor hij geraakt kon worden.

Door het breken van de mast schiet het mastdeel uit de grond en raakt het de collega onder zijn helm. De scherpe rand van de mast snijd hierbij langs voorhoofd.

Het snijletsel is behandeld in het ziekenhuis en de collega is naar huis gebracht na de behandeling.

Het hijsgebied dient altijd behandeld te worden als gevarenzone. Bij het onverwacht vallen of losschieten van de last kan het te hijsen onderdeel niet alleen vallen maar ook wegschieten door de vrijkomende krachten.

De handleiding van de autolaadkraan schrijft voor dat men op gepaste afstand van last en giek dient te blijven.

Bij het verwijderen van een schademast zijn er verschillende mogelijkheden om te verwijderen. Lukt handmatig vrijgraven niet dan kan de mast los worden getrokken of deze mast om worden geduwd. Komt een mast niet met lichte hulp van de kraan uit de grond kies er dan voor om hem om te duwen of onder het maaiveld in te korten.

Door de breuk te forceren kan beter worden ingespeeld op de vrijkomende krachten. Blijf hierbij natuurlijk altijd uit de gevarenlinie.

• Blijf uit het werkbereik van de kraan en werk bij kraanwerkzaamheden altijd met minstens twee personen.
  
  
• Houdt rekening met de zichtbare en onzichtbare lengte van een mast bij hijsactiviteiten.
  
  
• Pas je LMRA toe om eventuele omgevingsrisico’s te benoemen en hierop te anticiperen, de aanwezigheid van bomen of een verouderde mast geven extra risico’s.
  
  
• Het verwijderen van masten vereist graafwerk, lukt dit handmatig niet bespreek dan de optie om met eventueel mechanische hulpmiddelen door de harde grond en/of wortels te komen. Dit beperkt ook de fysieke belasting.
  
  
• Zet het werkterrein ruim af om ook risico’s voor de omgeving af te wenden.
  
  
• Behandel de eerder opgestelde Toolbox over het veiligstellen van een lichtmast:
  Heijmans GO (geenongevallen.nl)