Birbirinizle şu konuları tartışın:

1. Çalışma ortamında bu sorunla nasıl başa çıkıyorsunuz?
2. Bu durum için geçerli olan yasa ve düzenlemeler olduğunu biliyor muydunuz?
3. Bunu nasıl öğrendiniz?

Buraya istediğiniz kadar yazı ekleyebilirsiniz!

İnsanlar makine güvenliğini düşündüğünde akıllarına genellikle testere tezgahı gibi, alet güvenliği gelir. Ancak, makine güvenliği çok daha geniş bir bağlamda ele alınmalıdır. Makine güvenliği şu şekilde tanımlanır: “Elektromekanik sistem içeren tüm nesnelerin güvenliği”. Bizim çalışma alanımızda buna dahil olanlar: Pompalama istasyonları, kilitli doldurma ve boşaltma sistemleri, binayla ilişkili sistemler, asansörler, hareketli köprüler, teknik tünel sistemleri vb.

Güvenli makine, güvenli tasarımla başlar. Tasarım, makinenin üretiminden parçalarına ayrılmasına kadar bütün bir yaşam döngüsünü etkiler. Tasarım sırasında sağlam bir temel inşa etmek ve makinenin kurulumunu, çalışmasını ve bakımını etkileyen birçok faktörü dikkate almak, maliyetten ciddi anlamda tasarruf etmenizi sağlayabilir. Aynı zamanda, güvenliğinde daha üst bir düzeye çıkarılmasını sağlar. Makine güvenliğinin özü şu şekildedir: Makineyle veya makinenin etki alanıyla etkileşime geçen kişilere yönelik risklere dair bilgi almak ve bu riskleri değerlendirmek. Dolayısıyla, çevreye ve yerel topluma gerekli özen gösterilmelidir. Buradaki zorluk, tespit edilen riskleri minimuma indirmektir.

Makineyle ilişkili riskler makineyi başlatma sırasında, bakım işlemleri yaparken ve makineyi yönetirken ortaya çıkabilir. Bu aşamalarda ele alınan birtakım güvenlik hususları: Fiziksel yük, ergonomi, hareketli parçalara kapılmak ve bu parçalarla temas etmek. Tasarım departmanı, tasarımda riskler konusunda oldukça büyük bir etki sahibi olabilir. Avrupa Makine Direktifinde güvenli tasarım, risk azaltma sürecinin temelini oluşturan unsur olarak açıkça belirtilmiştir.

Makine güvenliğiyle ilgili bir diğer nokta da makinenin kurulum ve bakımının yapıldığı alanın tasarımıdır. Genellikle, nihai durumda gerektiği gibi bakım yapmak için yeterli alan yoktur. Bunun nedeni, makinenin tasarlandığı adımların sırasıdır. Hatalı tasarım sırasının sonucunda, makinenin yerleşimi, kurulumu ve bakımı için makinenin içinde ve etrafında bulunan alan sınırlı olur. Bu da bakım veya yönetim sırasında hareketli parçalara kapılma veya bu parçalarla temas etme riskini artırır. Ayrıca, bunun sonucunda ergonomik bir çalışma pozisyonu sağlamak neredeyse imkansız hale gelir. 

Makinenin içinde veya makineye maruz kalan kişiler ile makine arasındaki etkileşimde uygun yapısal seçimler yaparak tasarım önlemleri almak, tehlikelerin önlenmesini ve risklerin azaltılmasını sağlar. Tasarımda riskler göz önünde bulundurulursa ve risk azaltıcı önlemler alınırsa makine çalışmasında güvenlik artar. Güvenli tasarıma rağmen artık risklerin devam ettiği durumlar haricinde, tasarım kapsamına giren riskler için teknik güvenlik hükümlerinin ve uyarıların uygulanmasına artık gerek yoktur.

Potansiyel olarak güvensiz durumları tespit etmek ve ele almak açısından sorunsuz bir tasarım süreci sağlamak adına, tasarımcı olarak aşağıdaki adımlara bağlı kalmalısınız.  

Bu genellikle İhale Aşamasıyla başlar.

Teknik Dosya/Yapı Dosyası Hazırlamak
Teknik dosya/yapı dosyası, devlet kurumlarının, ürünün elzem gerekliliklere uygun olup olmadığını belirlemek için kullandığı belgelerin bir araya getirildiği dosyadır. Bu dosya asgari olarak şunları içermelidir: Çizimler, standartlar listesi, test sonuçları, sertifikalar, çalıştırma talimatları ve AT ya da AB uygunluk beyanı. Bu belgenin temeli Tasarım tercihleriyle şekillenir, dolayısıyla bunlar burada kayıt altına alınmalıdır. Dosyayı oluşturmadan önce, tasarlayacağınız makine için geçerli olan direktif, standart ve sertifikasyonları belirlemeniz önerilir (faydalı bir bağlantı için “İpuçları” başlığına göz atın).

Risk Değerlendirmesi (RI&E) Yapmak
RI&E, makinenin tüm yaşam döngüsü aşamalarıyla ilgili potansiyel risklerin listesidir. Bu liste, makine için geçerli riskleri saptamak için kullanılır. Doğru azaltma önlemleri ancak riskler biliniyorsa alınabilir (Şekil 1).

• Adım 1: Tanımlama
  Bu makineyle ilgili riskler nelerdir?　
  Sonuç: Makineyle ilişkili tüm risklerin bir listesi.　
  
  
• Adım 2: Değerlendirme 
  Riskin kapsamı/büyüklüğü nedir?　
  Sonuç: Riskler önem sırasına göre listelenir.　
  
  
• Adım 3: Eylem Planı
  Önerilen azaltma önlemleri nelerdir?　
  Sonuç: Riskleri azaltmak için hangi önlemlerin nasıl ve ne zaman uygulanacağının belirtildiği bir plan.

Kurulum alanı ve hareketli parçalar

Makinenin kurulum alanı, makinenin tahrik ve profilini içeren alandan oluşur (bakım yapmak için gereken boş alan). Güvenliğe ilişkin olarak tasarımcı, şu hususları göz önünde bulundurmalıdır:

• Bileşenlerin etrafında 800-1000 mm boşluk bırakılmalıdır. Bu alan, örneğin kabinlerin kapıları doğru açılarda açık kaldıktan ve yürüme bölgesinin bir kısmını engelledikten sonra açık kalması gereken alandır. Bu, acil durumlarda alanı hızlı ve güvenli bir şekilde boşaltmak için çok önemlidir. Bkz. Şekil 2.
• Ergonomik çalışma pozisyonları sağlayın. Parçaların erişilebilirliği, fazla esnemeden veya başka parçaların arasında kalma tehlikesi olmadan makineyi kolayca dik konumda tutabilecek şekilde olmalıdır. Uygun çalışma yüksekliği olarak, pozisyonu kalça ile omuzlar arasında tutun. Bkz. Şekil 2.
• Herhangi bir bakım çalışmasının veya başka bir çalışmanın yapılabileceği tüm pozisyonlardan en az iki kaçış rotası oluşturun. Bu sayede, kaçış rotalarından birisi tıkanırsa her zaman bir alternatifiniz olur. Elbette bu ilke sadece ilgili alan için geçerli değildir; tüm binaya uygulanmalıdır. Bkz. Şekil 2.
• Parça değişimi için zincirli kaldırma tertibatı ve başka olanaklar sağlayın. Bu alan, içine kurulduğu ekipmandan daha uzun süre dayanır. Zincirli kaldırma tertibatı ve diğer olanaklar, makineyle ilgili şu süreçlerin daha iyi/daha hızlı işlemesini sağlar: Kurulum, tüm makinenin parçalarının değişmesi ve demontaj. Dolayısıyla tasarım aşamasında, makinenin bütün hizmet ömrü boyunca mevcut alanla birlikte rotaya da dikkat edilmelidir. Bkz. Şekil 2 ve 4.

• Tasarımcı olarak tasarımı içten dışa yapmalısınız. Yani tasarım süreci tahrikten başlayıp makinenin kurulum alanına doğru içten dışa gitmelidir. Genellikle tasarım, makinenin kurulum alanından başlar ve gerekli tüm tesisat ve parçalar, bu alanın içine çekilir. Kurulum alanının amacı, acil durum halinde erişilebilirliğe ve kaçış olanaklarına gerekli özeni göstererek tahrik ve kurulumun güvenli bir şekilde yapılandırılmasını sağlamaktır. Bkz. Şekil 2 ve 4.
• Hareketli parçalara takılmamak ve bu parçalarla temasa geçmemek için bu parçaların muhafaza içine alındığından emin olun. Bkz. Şekil 3.

Yasal yükümlülükler　

Makine Direktifi
Makine Direktifi, Avrupa pazarına arz edilecek makinelerin uyması gereken gerekliliklerin yer aldığı bir yasadır. Bu direktif çok sayıda sağlık ve güvenlik gerekliliği ve birtakım idari gereklilikler içerir. Örneğin tüm bileşenler de dahil olmak üzere makinenin bütünü için Felemenkçe dilinde hazırlanan; makinede yer alan güvenlik ekipmanlarını ve başka unsurları tanımlayan bir kullanım kılavuzu. Avrupa Birliği’ndeki ülkelerin, bu direktifi ulusal mevzuatlarına uyarlamaları zorunludur; Hollanda’da bu, Makine (Emtia Yasası) Kararnamesi şeklinde uygulanmıştır. “İpuçları” başlığında bu karara giden bağlantıyı görebilirsiniz. 

CE işareti
Birçok üründe yer alan CE işareti, ürünün Avrupa Ekonomik Alanında geçerli yönetmeliklere uygun olduğunu belirtir. CE’nin açılımı Conformité Européenne’dir. CE işaretinin uygulama alanı geniştir. Dolayısıyla örneğin hareketli köprüler veya binalarda yer alan elektrik tesisatları da CE işaretine ilişkin gerekliliklere uygun olmalıdır. “İpuçları” başlığı altında, CE işareti almaya ilişkin gerekliliklere ve eylem planına giden bağlantıyı bulabilirsiniz.

arbokennisnet.nl adresinden, makine güvenliğiyle ilgili bilgi dosyalarını birçok dilde bulabilirsiniz. Yukarıda sözü geçen konuyu daha detaylı şekilde incelemek için bu dosyaları şu adreste bulabilirsiniz: http://www.arbokennisnet.nl/Kennisdossier_Machineveiligheid.html.

Birçok gereklilik, belge ve direktif için aşağıdaki bağlantıları kullanabilirsiniz.

• Makine (Emtia Yasası) Kararı: http://wetten.overheid.nl/BWBR0005577/2016-04-20 　
• Makineler İçin CE İşareti: http://machineveiligheid.cobouw.nl/cases/praktijkcases/het-aanbrengen-van-een-ce-markering

Teknik Danışmanlık Dosyası: http://www.euronorm.net/content/template2.php?itemID=179