• Ik drink als ik erge dorst heb weleens uit een waterslang op de bouwplaats.
• Ik spoel nooit de waterslang door bij warm weer.

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan de legionella bacterie.

Legionella is een verzamelnaam voor een aantal groepen bacteriën. Van nature komt de bacterie voor in de grond en in het water. De legionellabacterie groeit in het water met een temperatuur tussen de 20 en 50 graden. Je kunt besmet raken door een legionella bacterie. We gaan in deze toolbox eens kijken hoe wanneer de legionella kan leiden tot een besmetting en ook hoe je besmetting kunt voorkomen. De bacterie komt voor in:

• rivieren en meren
• warm, langzaam stromend of stilstaand water, en
• vochtige grond

De groei van de legionella bacterie is alleen mogelijk onder gunstige omstandigheden zoals,

• bij een goede watertemperatuur (20-50 graden), optimum 37 graden
• op een goede voedingsbodem (bijvoorbeeld in bezinksel van een boiler of in het toiletreservoir) en
• bij stilstaand water

Besmetting met legionella gebeurt via de longen, door het inademen van besmette druppeltjes (water)nevel of bij het inademen van deeltjes aarde/grond. Het is niet gevaarlijk om besmet water te drinken. Ook is legionella niet over te brengen van mens op mens.

De besmette nevel of stof kan zo klein zijn dat ze diep in de longen kan doordringen. Daar kan de bacterie klachten veroorzaken. Een ontsteking verwoest dan het longweefsel.

Hieronder volgen een aantal situaties waarbij je besmet kunt raken met de bacterie:

• sproeien van water zoals bij douches, fonteinen of hogedrukspuiten
• luchtbellen brengen in water zoals bij bubbelbaden
• bepaalde type afvalwaterzuiveringsinstallaties waar ook lucht aan het water wordt toegevoegd
• luchtbevochtiging door apparaten die water vernevelen. Bijvoorbeeld luchtkoelers.
• natte koel(water)torens en waterinstallaties die gebouwen of industriële processen koelen door vernevelen van water
• werkzaamheden in de bodem
• vermoedelijk ook opspattend regenwater

De incubatieperiode duurt 2 tot 19 dagen. In de meeste (85%)van de gevallen beginnen de ziekteverschijnselen binnen 10 dagen na blootstelling en in 95 van de gevallen binnen 14 dagen.

Ziekteverschijnselen

Heel soms veroorzaakt de legionellabacterie een ernstige longontsteking, dit noemen we de Veteranenziekte of legionalleontsteking.

• De ziekte begint met snel opkomende hoofdpijn, spierpijn, gebrek aan eetlust en een ziek gevoel. Gevolgd door een longontsteking met koorts boven 39 graden. Andere verschijnselen zijn hoesten, kortademigheid en last van braken en diarree.
• De ziekte kan zeer ernstige gevolgen hebben (dodelijk), maar kan door toediening van antibiotica goed behandeld worden.
• Er bestaat geen vaccin tegen deze bacterie

Sommige mensen krijgen milde, griepachtige klachten, de Legionellagriep

• Deze klachten gaan na een paar dagen vanzelf weer over

Risicogroepen

Er zijn geen risicogroepen vastgesteld. De meeste mensen worden niet ziek als ze de legionella bacterie inademen. 

Omgevingsfactoren

Werken in de nabijheid van aerosolproducerende systemen.

Preventieve maatregelen

• Navraag doen naar risicoanalyse (BRL 6010)
• Op de hoogte zijn van het beheersplan en de te nemen maatregelen

Standaard maatregelen:

• Doorpoelen leidingen en bijvoorbeeld waterslangen op de bouwlocatie
• Controleer de temperatuur van het leidingwater in warmwaterleidingen. Deze moet boven de 60 graden Celcius zijn
• Controleer de temperatuur van koudewaterleidingen. Deze moet onder de 20 graden Celcius zijn
• Zorg voor circulatie in het systeem
• Reinig opslagtanks, boilers
• Laat een monster nemen van het water (Dit kan alleen worden uitgevoerd door opgeleide laboranten)

Als legionella is aangetoond, wat dan?

• Voorkom dat je besmet wordt, zorg dus dat je GEEN nevel inademt!
• Draag adembescherming met P3 filter.