1. Pfff werken met warm weer, dat is zwaar?

2. Met welk weer hebben we te maken en wat kunnen we daar aan doen?

3. Waar kunnen we met elkaar komende weken extra alert op zijn?

4. Lekker in de zon!

5. In deze ruimte werken is zwaar, welke maatregelen kan ik nemen?

We nemen de tijd voor veiligheid, dat staat in ons GO! kompas. Dat betekent dat we het gesprek starten over veiligheid en dilemma’s bespreekbaar maken. Werken in de zomer kan soms extra zwaar zijn. Ook gevaarlijk want zonverbranding levert risico op het ontstaan van kanker. Daarom is het goed om extra alert te zijn. Let ook extra goed op je collega's. Veiligheid is zorgen voor elkaar en maatregelen treffen als de omstandigheden daar om vragen.

In deze toolbox is er aandacht voor wat je kunt doen bij warm weer en bij werken in de zomer.

Bij warm weer zijn er aanvullende maatregelen nodig om veilig te kunnen werken. We nemen bij warm weer (of: hitte) als Heijmans, ook maatregelen die aansluiten bij de type werkzaamheden van het project. Zoals het aanpassen van het rooster of uitstellen van de werkzaamheden. Ook jij als medewerker kunt zelf maatregelen treffen, zoals het dragen van de juiste pbm’s voor warm weer en voldoende drinken. Vergeet je ook niet in te smeren met een beschermende factor.

Concentratieverlies

Bij (langdurig) werken in de zon of met/ bij warme machines kan de lichaamstemperatuur behoorlijk snel oplopen en hierdoor kan concentratieverlies optreden. Dit heeft mogelijk grote gevolgen voor de veiligheid en gezondheid. 

Je bent minder alert op je omgeving en/of met de machine waar mee je werkt met mogelijk alle gevolgen van dien.

​​​​​​​Hitteletsels

Hitteletsels zijn in vijf categorieën onder te verdelen.

1. Verbranding door de zon
2. Hitte-uitslag
3. Zonnesteek
4. Hitte uitputting
5. Hitteberoerte

Verbrand door de zon: we’ve all been there: te lang in de zon gezeten. 

• Bij milde verbranding is je huid licht rood
• Bij ernstige verbranding heb je zelfs blaren. 
• Als een groot deel van de huid verbrand is, kan je ook koorts hebben en je ziek voelen.

• Wat doe je bij verbranding door de zon

• Ga uit de zon.
• Koel de huid met natte doeken of gebruik een waterige aftersun-gel.
• Neem of geef als het nodig is paracetamol.
• Laat blaren heel (prik ze niet door).
• Blijf uit de zon, zodat de huid zich kan herstellen.

Hitte-uitslag is een uitslag van hele kleine rode bultjes, vaak op de onderbenen, in de oksels, knieholten of aan de binnenkant van de bovenbenen. Hitte-uitslag ontstaat doordat zweetkanaaltjes verstopt raken omdat het lichaam moeite heeft met de temperatuurregulatie. Dit kan optreden bij inspanning bijvoorbeeld als je gaat wandelen/sporten of inspannende werkzaamheden met warm weer of in een ruimte waar de omgevingstemperatuur hoog is.

Wat moet je doen?

• Neem rust en koel met water.
• Zorg voor beschutting en schaduw.
• Bij twijfel of ernstige klachten: neem contact op met je huisarts.

In de zon gezeten en last van hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en/of een rode huid? Dan bestaat de kans dat je last hebt van een zonnesteek.

• Het slachtoffer heeft geen hoofdbescheming gedragen en heeft langdurig in de volle zon gestaan
• Veel zweet, ziet bleek of rood
• Er is sprake van hoofdpijn, duizeligheid en braken
• Spierkramp
• Ernstige vermoeidheid
• Bij handelingen maakt men duidelijk "fouten"
• kan overgaan in hittebroerte

Wat moet je doen bij een Zonnesteek

• Zoek een koele omgeving op.
• Trek warme kleding uit.
• Leg koude kompressen of ijsblokjes in een zakje water op het lichaam (in de liezen, onder de oksels, in de nek).
• Last van bewustzijnsstoornissen? Of moeite met ademen? Bel 112!

Hitte-uitputting treedt vaak op bij hoge temperaturen in combinatie met zware inspanning. De lichaamstemperatuur stijgt, maar is niet hoger dan 40 graden. Let op!, hitte-uitputting kan dus ook ontstaan in een warme werkomgeving of daar waar hoge temperaturen ontstaan door de werkzaamheden, vaak in combinatie met zware inspanning. 

• Veel zweet, ziet bleek of rood.
• Hoofdpijn, duizeligheid, braken.
• Spierkrampen.
• Ernstige vermoeidheid, slap voelen, soms flauwvallen.
• Bij handelingen gaat men duidelijk ‘fouten’ maken.
• Kan overgaan in hitteberoerte.

Wat doe je bij hitte-uitputting?

• Leg het slachtoffer neer en geef rust in een koele omgeving.
• Bescherm tegen de zon (bijvoorbeeld met een reddingsdeken of parasol. Leg een deken niet op het slachtoffer, maar houd er boven – schaduw en weerkaatsing zonlicht).
• Laat het slachtoffer niet te koude (sport)drank drinken.
• Koel eventueel verkrampte spieren.
• Bel of laat 1-1-2 bellen als de toestand niet snel verbetert.

Hitteberoerte is het gevaarlijkste hitteletsel. Bij een hitteberoerte is onmiddellijk intensieve medische zorg nodig. Door uitdroging en een hoge lichaamstemperatuur (soms wel 41 graden of hoger) raakt de warmteregulatie in de hersenen in de problemen

• Het slachtoffer heeft een hoge lichaamstemperatuur (soms wel 41°C of hoger).
• Er is sprake van abnormaal gedrag, hoofdpijn, hallucinaties, verwardheid, angst, kans op toeval (insult).
• Het slachtoffer heeft een rode huid maar zweet niet.
• Snelle hartslag en moeilijke ademhaling.
• Misselijkheid, vermoeidheid, slap voelen.
• Mogelijk bewustzijnsverlies en bewusteloosheid.

Wat doe je bij een hitteberoerte?

• Bel of laat 112 bellen als het slachtoffer suf of verward wordt, ongecoördineerd is of evenwichtsstoornissen heeft.
• Laat het slachtoffer liggen
• Zorg voor een koele omgeving, laat het slachtoffer overtollige kleding uittrekken.
• Zorg eventueel voor schaduw door een reddingsdeken boven het slachtoffer te houden. Leg geen reddingsdeken op het slachtoffer. Een reddingsdeken mag een oververhit slachtoffer niet raken.
• Koel het slachtoffer zo snel mogelijk actief af met coldpacks in nek, oksels en liezen.
• Voorkom dat het slachtoffer gaat rillen.
• Geef het slachtoffer niets te eten of drinken.

Het Rode Kruis heeft hierover een interessante video over gemaakt.  

Wat doe je als iemand op een tropische dag plotseling helemaal bleek wordt? Hitte-uitputting treedt vaak op bij hoge temperaturen in combinatie met zware inspanning. En hitte-uitputting kan overgaan in het gevaarlijke hitteletsel: een hitteberoerte. Snel handelen is belangrijk en Sammy legt uit hoe je dit doet. 

• 00:00 Wat te doen bij hitteletsel? 
• 00:34 Wat is een hitte-uitputting? 
• 1:01 Wat is een hitteberoerte? 
• 1:35 Zo heken je de hitteletsels: hitte-uitputting & hitteberoerte

Mocht deze video niet werken: https://www.youtube.com/watch?v=mfRp7FBDTTs

Uv-straling en verbranden

Door veelvuldige blootstelling aan UV-straling is er een verhoogde kans dat de huis beschadigd raakt. Dit kan zich uiten in verbranding van de huid en mede daardoor een verhoogde kans op huidkanker of andere huidaandoeningen veroorzaken zoals jeuk en blaasjesuitslag.

Zonnekrachtschaal

Het KNMI heeft in samenwerking met de KWF Kankerbestrijding een zonnekrachtschaal opgesteld. Deze zonnekracht schaal geeft inzicht in de krachtig de zon is en wat de effecten (kunnen) zijn.

De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt. Gebruik de zonnekrachtschaal om de juiste conclusie te trekken voor welke beheersmaatregelen u kunt nemen.

Het UV-zonlicht neemt toe naarmate de zon hoger staat en varieert met de seizoenen en het moment van de dag. Warmte heeft geen invloed: op een koele zonnige dag kan de zonkracht even sterk of sterker zijn dan op een warme dag. Wel is de hoeveelheid UV afhankelijk van wolken, vocht of stof in de atmosfeer en van de hoeveelheid ozon. De ozonlaag op grote hoogte in de atmosfeer beschermt het aardoppervlak tegen UV. (bron KNMI)

Vanaf zonkracht 3 loop je het risico op huidschade, bescherm je ogen en je huid. Voor het actuele weer en bijbehorende zonkracht kijk op: 

http://www.knmi.nl/nederland-nu/weer/waarschuwingen-en-verwachtingen/zonkracht 

In de zomerperiode kan het erg warm zijn. Dit kan leiden tot veel discussie over welke maatregelen er genomen moeten worden en wat wel en niet passend is. 

Bij warm weer of bij warme werkomstandigheden moeten er wel aanvullende maatregelen genomen worden om veilig te kunnen werken.

Het uitgangspunt is de arbeidshygiënische strategie, we nemen dus eerst bron- en daarna andere maatregelen, kortom:

1. Bron maatregelen (Oorzaak wegnemen)
2. Collectieve maatregelen
3. Individuele maatregelen
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)

Ten aanzien van werken bij hoge temperaturen is onderstaand schema maatgevend. Hierbij is het uitgangspunt dat bij een temperatuur tussen de 20-30 graden extra middelen beschikbaar worden gesteld. Tussen 30-35 graden is het gebruik van deze middelen verplicht en wordt daar ook op toegezien en bij meer dan 35 graden werken we niet tenzij we in een koelere omgeving kunnen werken. De genoemde maatregelen worden na het schema verder toegelicht.

​​​​​​​

Medewerkers houden een eigen verantwoordelijkheid. Dit houdt onder meer in dat zij zich aan de spelregels houden. Hogere temperaturen kan de medewerkers bijvoorbeeld in verleiding brengen bepaalde beschermende kleding, zoals kleding bij het grasmaaien of het dragen van zaagbroeken, niet te dragen. Als het werk door de hoge temperaturen gecombineerd met het dragen van die kleding dan fysiek (zwaar) te belastend zou worden, dient het werk ofwel voor een veel kortere tijd te worden verricht en mogelijk over meer medewerkers worden verdeeld, dan wel te worden uitgesteld tot later wanneer het koeler is. 

Er mogen géén concessies worden gedaan aan de veiligheid door de beschermende kleding niet te dragen. 

Zorgen voor werkplekken in de schaduw of beschutting; Pas werkzaamheden zoveel mogelijk aan dat er in de schaduw of beschutting gewerkt kan worden in plaats van de volle zon.  

Let er wel op dat de extra beschutting goed verankerd dient te zijn. U kunt zich voorstellen dat bijvoorbeeld een parasol eenvoudig weg kan waaien en op de openbare weg terecht kan komen.

Probeer op de warme dagen zoveel mogelijk lichte werkzaamheden uit te voeren. Voer anders de zwaardere of meer fysiek inspannende werkzaamheden in taakroulatie uit. Creëer extra ventilatie; door extra (mechanisch) te ventileren of een luchtstroom te creëren treed verkoeling op door extra verdamping van transpiratievocht

Overleg met uw leidinggevende of het werkrooster aangepast kan worden zodat er niet op de heetste tijden van de dag gewerkt hoeft te worden in de volle zon. Begin bijvoorbeeld eerder op de dag als dit mogelijk is.

Vaker pauze houden. Werken in warm weer of bij hoge temperaturen is erg zwaar. Pas de dagindeling hierop aan zorg dat medewerkers meer (korte) drink pauzes houden.

Dit kan inhouden dat de dagelijkse productie niet wordt gehaald! Overleg en bespreek dit met uw leidinggevende.

Drinken: neem meer dan voldoende drinken met (zeer) warm weer om de kans op uitdroging te voorkomen. Combineer deze momenten met een korte pauze in de schaduw om weer op temperatuur en tot rust te komen.  

Met warm weer is het goed om ten minste 2 liter water te drinken. Niet iedereen krijgt als vanzelf dorst als je minder dan de aanbevolen hoeveelheid drinkt. Neem daarom ieder uur een beker water, ook als je nog geen dorst hebt.

Neem voldoende zout. Bij warm weer verliest het lichaam veel vocht door transpiratie. Hierdoor verliest het lichaam ook veel zout. Zorg dat dit wordt aangevuld, neem af en toe een sportdrank (hier zitten veel zouten in) of neem bijvoorbeeld een Cup-A-Soup. Als werkgever zorgen wij bij warm weer of werken bij hoge temperaturen voor meer drink pauzes.

Draag geen werkkleding met korte mouwen of korte pijpen. Laat de zon niet branden op je huid! Draag luchtige kleding, die er wel voor zorgt dat je lichaam bedekt is, dit voorkomt opwarming en verbranding door de zon indien hier sprake van is. Denk hierbij aan een luchtige T-shirt (met lange mouwen bij zon) en mogelijk een dunne lange broek.  Let op: niet alle kleding beschermt even goed. Dunne stof beschermt nauwelijks tegen straling van de zon. Maak eventueel gebruik van de speciale uv-werende kleding, bekijk in het kledingpakket wat beschikbaar is. Kom je hier niet uit, neem dan contact op met je leidinggevende/pbm coördinator of coördinator veiligheid. 

Smeer delen van de huid die niet door kleding bedekt kunnen worden (handen, gezicht) goed in met zonnebrandcrème. In Nederland is minimaal beschermingsfactor 10 noodzakelijk en herhaling na 2 uur. Mensen die veel transpireren, kunnen beter vaker insmeren. Er zijn zonnebranddispensers beschikbaar vanuit Heijmans. Ook kan Zonnebrand aangeschaft worden via het kledingpakket.

Voor het werken met warm weer zijn verschillende extra PBM’s beschikbaar, denk hierbij aan:

• koelvesten
• nekflap voor de helm
• koelelement voor in de helm 
• zweetband in de veiligheidshelm
• veiligheidszonnebril

Als het Hitteprotocol van kracht is mogen, als er geen hijsactiviteiten zijn en er geen gevaar is voor vallende voorwerpen, alternatieven gebruikt worden om met name het hoofd te beschermen tegen de zon. Denk hierbij aan het dragen van een pet met nekflap, cool cap of koelbandana. Bij het dragen van deze hoofdbescherming is de voorwaarde wel dat het risico op hoofdletsel (waaronder ook stootgevaar) verwaarloosbaar is.    

De hiervoor genoemde items zijn via uw werkkledingpakket te bestellen (via VeiligGoed).

Indien de voorafgaande maatregelen niet afdoende zijn is het mogelijk dat de (hoofd) uitvoerder contact zoekt met de veiligheidscoordinator om gezamenlijk te kijken wat de extra mogelijkheden zijn.

Hiervoor kan dan een TRA worden opgesteld. 

Let op: in sommige contracten met opdrachtgevers zijn heel specifiek bepaalde PBM's benoemd. Hiervan kan niet zomaar worden afgeweken. Hiervoor dient een goed onderbouwde keuze voorgelegd te worden.

Bij extreme weersomstandigheden op bouwlocaties zijn natuurlijk altijd situaties denkbaar waarbij de bovengenoemde maatregelen niet goed toepasbaar zijn of onvoldoende bijdragen aan de veilige situatie. Het is bij het werken in extreem weer zo dat de maatregelen de veiligheid moeten verhogen en niet voor een extra belemmering moeten zorgen. In het geval van warm weer kunnen medewerkers last hebben van verminderde concentratie door de warmte, daarom is het erg persoonsafhankelijk welke maatregelen passend zijn. 

Op het werk zal dus altijd risico gestuurd een afweging gemaakt moeten worden hoe de situatie zo veilig mogelijk is en welke maatregelen hierbij passen. Leg deze afspraken goed vast bijvoorbeeld in je dagrapport of verslag van een bouwvergadering en bespreek dit ook met alle onderaannemers.

Voor meer informatie:

Beleidsnotitie - Hitteprotocol Heijmans (Intern document)

Het wordt warm! Vijf hittekwalen en wat je moet doen - Rode Kruis Nederland

https://www.arbeidsveiligheid.net/veiligheidsartikelen/protocol-werken-bij-warm-weer (werkt alleen als je geabonneerd bent)

http://www.knmi.nl/nederland-nu/weer/waarschuwingen-en-verwachtingen/zonkracht

https://www.beroepsziekten.nl/content/buitenwerkers-vertonen-hoog-risicogedrag-huidkanker