Heijmans wil het gevaar van werken met elektriciteit, en de te nemen beheersmaatregelen om de risico’s te beperken en/of te voorkomen, de laatste vier maanden van 2022 extra benadrukken.
In september hebben we extra informatie met elkaar gedeeld en zijn we het gesprek aangegaan over wat is nu elektrocutie en/of een vlamboog. Dit hebben we gedaan door verschillende doelgroepen samen te stellen en daar de voorbeelden, en dus de herkenbaarheid, op af te stemmen.
De hyperlinks naar deze toolboxen zijn:
- Elektrocutie en Vlamboog geen grondwerk en/of E-collega
- Elektrocutie en Vlamboog niet E-collegae en grondroerders
- Elektrocutie en Vlamboog E-collegae
Deze maand gaan we in op het onderwerp: wat te doen na een ongeval met elektriciteit. In deze toolbox wordt je het een en ander toegelicht over wat te doen na een ongeval waarbij elektriciteit is betrokken.
Discuseer met je collega’s, of stel jezelf de volgende vraag:
- Ik weet niet wat ik moet doen na een ongeval met elektriciteit
- Een schok krijgen; dat hoort er toch gewoon bij?
Er zijn zes risico's die horen bij het werken aan en/of met elektrotechnische installaties;
- Aanraking;
- Brand;
- onbedoeld in- en uitschakelen;
- kortsluiting/vlamboog;
- elektromagnetische velden en krachten;
- explosie.
In de maand september is er aangegeven wat voor Heijmans de grootste risico’s zijn bij het werken met en/of aan elektrotechnische installaties. Te weten: elektrocutie en/of vlamboog.
Maar wat gebeurd er met je lichaam als je in aanraking komt met elektriciteit? Oftewel je hebt “je staat onder stroom”, “een schok gehad” of een “opdonder”.
Doordat je lichaam aan de ene kant het onder spanning staande item aanraakt en de andere de grond of een ander object gaat er stroom door je lichaam (milli Ampère tot Ampère) heen lopen. Er is immers een “potentiaal verschil”.
Het effect hiervan hangt mede ervan af hoe de elektriciteit door het lichaam is gegaan. Zie hieronder 4 verschillende voorbeelden van hoe de elektrische schok door je lichaam kan gaan. De pijlen geven de richting aan van de weg aan welke de elektriciteit, en dus ook de stroom, heeft gelopen. Op iedere afbeelding is de elektriciteit wel in de buurt gekomen van een belangrijke functie van je lichaam. Dat kan zijn het hart, de nieren, de longen, etc.
De sterkte en de duur van de elektrische schok is mede bepalend!
Duurt de schok maar een aantal mili-seconde of sta je langere tijd “onder stroom”.
In een normale huisinstallatie zou de aardlekschakelaar je beschermen tegen ongewild langdurig “onder stroom staan”.
In de nevenstaande afbeelding is een indicatief overzicht weergegeven van de stroomsterkte, het waarneembare fysiologische effect in relatie met de duur van de aanraking (blootstelling).
Fysieke gesteldheid – de “eigen” weerstand van je lichaam. Wat ook meespeelt in het geheel is jouw eigen fysieke gesteldheid.
- Ben je nat bezweet of is je lichaam “droog”
- Sta je op “stevig rubber” of sta je “in de sloot”
Deze factoren zijn mede van invloed op het effect van elektriciteit, en de het effect van de stroomdoorgang in je lichaam, op het uiteindelijke effect.
Daarom geldt er bij het werken aan een elektrotechnische installaties ook veelal een PBM-verplichting. Het afgelopen jaar is daar binnen Heijmans behoorlijk op ingezet. Deze PBM’s zorgen voor de juiste bescherming bij de diverse elektrotechnische handelingen.
Denk hierbij aan de werkkleding. Waar nodig is deze voorzien van de juiste normen en het gebruik van de E-handschoenen en/of het gebruik van gelaatsbescherming
Vanwege het samentrekken van de spieren kan het zijn dat je daar een kneuzing of een spierscheuring oploopt. Bij krachtige spiertrekkingen is het zelfs mogelijk dat er een botbreuk optreed (fractuur).
Ook kan het tot 24 uur na het ongeluk voorkomen dat de bloedsomloop niet meer goed functioneert, terwijl je daarvoor geen klachten had. Het is daarom erg belangrijk dat je zo snel mogelijk naar een dokter gaat als je onder stroom heeft gestaan. Er is (kleine) kans op ontstaan van een bloedpropje, wat door je lichaam kan gaan zweven. Dit kan tot wel 24 uur na het incident plaatsvinden.
Op de plek waar je de elektrische schok oploopt, maar ook bij de plek waar deze weer het lichaam verlaat, is het mogelijk dat je hier (kleine) brandwonden oploopt. Het wel belangrijk om te kijken op het lichaam waar de in- en uitgaande plekken, zogenaamde contactplekken, zijn. Dit is nodig om door een arts goed te kunnen laten onderzoeken welke (vitale) organen er eventueel zijn blootgesteld aan deze elektrische schok.
Soms zien de contactplekken er vrij onschuldig uit. Aan de buitenzijde is het niet te voorspellen hoe diep ze in het lichaam zijn doorgedrongen. Het is mogelijk dat er bloedbanen en/of zenuwen zijn geraakt en/of aangetast. Let op: er is altijd een ingangswond en een uitgangswond! Zoek hiernaar!
Conclusie: alle reden om naar de arts te gaan en de mensen om jou heen te vertellen wat er is gebeurd. Dit is in het belang voor de gezondheid en het welzijn van het slachtoffer. Immers mocht het slachtoffer nadien onwel worden, en niemand weet ervan, dan gaat er kostbare tijd verloren!
Brandwonden die ontstaan zijn door een vlamboog, zijn veel voorkomende letsels bij elektriciteitsongevallen. Als het slachtoffer zich dicht op de kortsluiting bevindt, kan hij/zij worden geraakt door de ontstaande vlamboog naar aanleiding van de kortsluiting. De temperatuur van een vlamboog kan wel (kortstondig) oplopen tot 19000 graden Celsius!
De brandwonden kunnen rechtstreeks afkomstig zijn door de vlamboog, maar het is ook mogelijk dat men brandwonden krijgt doordat bijvoorbeeld de kleding van het slachtoffer vlam vat.
Brandwonden worden behandeld door middel van koelen en steriel afdekken.
Indien u een slachtoffer ziet welke nog in contact is met elektriciteit:
WEES UITERST VOORZICHTIG ! Zorg voor uw eigen veiligheid en van de mensen om je heen.
STAP 1: Zorg ervoor dat het slachtoffer het contact met elektriciteit verbreekt.
- Schakel de elektriciteit (stroom) uit door bijvoorbeeld:
- de stekker van het apparaat los te koppelen of draai de werkschakelaar om!
- de hoofdschakaar/groepenschakelaar uit te zetten
Lukt dat niet; probeer het slachtoffer los te krijgen van de elektriciteit- Hiervoor kun je een voorwerp gebruiken dat de elektrische stroom niet geleidt, zoals rubber, hout of karton. En sla hierbij met dit voorwerp de elektrische verbinding los van het slachtoffer (zie nevenstaande afbeelding ter ilustratie)
- Eventueel een gerichte schop tegen de arm of been (welke contact heeft met de elektrische kabel)
- Pak nooit en te nimmer het slachtoffer vast zolang deze nog onder spanning staat!
STAP 2: Controleer of slachtoffer bij kennis is
- Bij kennis:
- Als het slachtoffer bij kennis is vraag hem/haar hoe het met hem gaat
- Controleer op zichtbare verwondingen en bied eerste hulp. Let op: er is altijd een ingangswond en een uitgangswond! Zoek hiernaar!
- Indien slachtoffer (kortstondig) bewusteloos is geweest: bel 112; overleg met hun wat te doen
- Indien slachtoffer bij bewustzijn is gebleven: Breng slachtoffer zo spoedig mogelijk naar de arts (bij voorkeur Spoedeisende Eerste Hulp)
- Bewusteloos: ga naar STAP 3
STAP 3: Bewusteloos slachtoffer
- Bel, of laat, 112 bellen!
- Zet je telefoon op de luidspreker naast je neer
- Laat een AED halen als deze beschikbaar is.
- Volg instructies meldkamercentralist op.
- Controleer de ademhaling.
- Ademt het slachtoffer normaal?
- Houd zo nodig de luchtweg vrij door de kin omhoog te tillen.
- Draai het slachtoffer snel op de zij wanneer deze op de rug ligt en moet braken of bloedverlies uit de mond heeft.
- Controleer continu het bewustzijn en de ademhaling.
- Zorg voor beschutting van het slachtoffer. Is het koud? Leg dan een deken, jas of sjaal over het slachtoffer heen.
- Ademt het slachtoffer normaal?
- Ademt het slachtoffer niet of niet normaal? Of stopt de ademhaling?
- Sluit de AED aan
- Voer reanimatie uit op het slachtoffer
- Ademt het slachtoffer niet of niet normaal? Of stopt de ademhaling?
Als het slachtoffer bij kennis is, en er misschien wel niets aan de hand lijkt, dat toch is het zeer belangrijk dat het slachtoffer na het ongewild aanraking komen met elektriciteit altijd naar de arts gaat en bij voorkeur naar de Spoed Eisende Hulp (SEH)!. Hiervoor heb je gelezen wat het er kan gebeuren in het menselijk lichaam direct na het ongeval maar ook in de loop van de dag.
Het is dan ook geen advies van Heijmans maar opdracht om naar de Spoed Eisende Hulp (SEH) te gaan!
Met als belangrijkste doel dat de betreffende medewerker op het eind van zijn werkdag met een goed advies van de behandeld SEH-Arts weer gezond naar huis kan gaan. Als we als Heijmans de beste zorg voor onze medewerkers willen, dan is dit wat we moeten doen.
Het maakt voor Heijmans niet uit of het om een Heijmans medewerker, een inlener of een medewerker van een onderaannemer gaat, in alle gevallen dient deze opdracht opgevolgd te worden. De mens is immers het belangrijkste op de werkplek van Heijmans.
Als je als collega van een slachtoffer weet, of ziet, dat hij door elektriciteit is getroffen wijs hem dan op deze afspraak. Bespreek het voorval, meld het bij je uitvoerder of manager en zorg ervoor dat het slachtoffer naar de SEH gaat of ga met hem mee als begeleider.
De reden dat je naar de SEH-Arts dient te gaan is dat er bij veel huisartsen nog erg weinig kennis is van elektriciteitsletsels, simpelweg omdat deze nauwelijks voorkomen in hun praktijk. Daarom de SEH-arts, bel deze bij voorbaat op, en geef aan dat het een incident betreft met elektriciteit.
De arts zou door middel van de ABCDE-methode het slachtoffer onderzoeken. Tevens zal de arts een aantal (kunnen) uitvoeren:
- Een lichamelijk onderzoek
- Een bloedonderzoek
- Een elektrocardiografie (hartfilmpje)
- Een röntgenfoto
- Een CT-scan
- Neurologisch onderzoek
- Allen-test
- Beeldvorming van de oorzaak. Geef de arts duidelijk de volgende informatie:
- Hoe is het slachtoffer aangetroffen (bewusteloos of bij bewustzijn)
- Hoe lang is het slachtoffer in contact geweest met elektriciteit
- Of er reeds zichtbare in- en uitgangswonden zijn gezien
- Waar het slachtoffer last van heeft (zwelling aan/bij of spierpijn
Geef het slachtoffer mee dat hij een week na het onderzoek een zogenaamde “Follow-Up” moet hebben.
Dit onderzoek is belangrijk voor het vaststellen van eventueel later (zichtbaar) letsel. Voorbeelden van deze onderzoeken zijn: gehoor, gezichtsvermogen, psychisch, neurologie, omvang van boven-/onderarm en dij- en kuitbeen.
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.