08 Gezondheids- en werkplekaspecten
 >  Wat is een gevaarlijke stof?
Introductie

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan wat nu eigenlijk een gevaarlijke stof is, waar kun je ze tegen komen, of waar kunnen ze ontstaan? In het kort:

  • gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers
  • deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen
  • ook kunnen gevaarlijk stoffen tijdens het werk ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn: lasrook, hout-en (kwarts)stof en dieselmotoremissie (DME)

Een oude wetenschapper (Paracelsus) zei ooit "alle stoffen zijn giftig, alleen de dosis bepaald de giftigheid". Hiermee bedoeld hij dat als je bijvoorbeeld heel veel water zou drinken, je daar aan dood kan gaan, waarschijnlijk zo rond de 8-10 liter. Terwijl je van van andere stoffen (die dus veel giftiger zijn) maar een paar gram of zelf maar een paar nanogram hoeft binnen te krijgen. Dus dosis betekent de hoeveelheid die je binnen krijgt.

Grenswaarde
De grenswaarde is een concentratieniveau van een gas, damp, aerosol of vezel van een stof in de lucht op de werkplek. Uitgangspunt is dat dit een veilige waarde is. Dus de gezondheid van werknemers én hun nageslacht wordt niet geschaad.
​​​​​​​Hoe kleiner of lager de grenswaarde is, hoe giftiger een stof. Wil je meer informatie over de grenswaarde? Er is een toolbox over de grenswaarde beschikbaar.

Risico's > Hoe herken je een gevaarlijke stof?

Hoe kun je nu een gevaarlijke stof herkennen?

  1. Herkennen van gevaarsymbolen op het etiket →zie uitleg hieronder
  2. Herkennen van risicovol werk →verven/ontvetten/schuren/besloten ruimten
  3. Zien → stofwolken/stoflagen/vieze vloer
  4. Ruiken → vreemde geuren/weet wat je ruikt!
  5. Voelen → jeuk/irritatie/brandwonden
  6. Horen→ vreemde geluiden/sissend geluid/knal
Pictogrammen die gevaar aanduiden

Op volgorde van links naar rechts:

  1. Explosiegevaarlijke stoffen
  2. Ontvlambare stoffen e/of 'zelf-reactief'(stof die spontaan een chemische reactie kan vertonen)
  3. Oxiderende stof (kan brandbare stoffen laten ontbranden en ontstanen branden in stand houden of verergeren
  4. Cilinder/gashouder onder druk (dus kan exploderen, of inhoud kan ongecontroleerd ontsnappen)
  5. Corrosief/bijtende stof (levend weefsel en ander materiaal worden bij contact met deze stoffen vernietigd
  6. (Zeer) giftige stof
  7. Schadelijke stof: giftig, bedwelmend, huidirritatie en/of irritatie luchtwegen
  8. Effecten op lange termijn, dit is een zeer ruime risico-classificatie, die onder meer verwijst naar 'kankerverwekkend', 'sensibiliserend'(leidt tot overgevoeligheid) 'reprotoxisch' (kan de vruchtbaarheid beïnvloeden) Tevens: acuut gevaar voor de longen als de stof na inslikken in de luchtwegen komt
  9. Milieugevaarlijke stof

Waar vind je deze gevaarsymbolen?

  • op de verpakking van het product
  • op het veiligheidsinformatieblad (VIB) of material safety data sheet (MSDS). Dit is een gestructureerd document met informatie over de risico's van een gevaarlijke stof of preparaat en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. Het bevat alle eigenschappen van het product.
  • op de werkplekinstructiekaart (WIK) is kortgezegd de 'vertaling' van de informatie op een veiligheidsinformatieblad: werkplekinstructiekaart. Deze vertaling is door Heijmans zelf gemaakt.

De leverancier van het product is  wettelijk verplicht om een VIB op te stellen voor een stof of mengsel als het product als gevaarlijk wordt ingedeeld volgens de richtlijnen.

Waar vind je deze informatie?

  • alle gevaarlijke stoffen die wij binnen Heijmans gebruiken moeten zijn opgenomen in Toxic
  • Toxic kun je vinden in de GO!

H zinnen en P zinnen

Op veel verpakkingen vind je naast een pictogram ook H en P zinnen.

  • H staat voor 'Hazard' ofwel 'Gevaar'
  • P staat voor 'Precaution' ofwel 'Preventie'

De uitleg van deze H zinnen kun je makkelijk vinden op een de stoffencheckapp, zie verder bij Tips onderaan deze toolbox.

Belangrijke H zinnen op een rij:

  • H350: kan kanker veroorzaken
  • H340: kan genetische schade veroorzaken
  • H360: kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schade



Maatregelen > Wat moet je doen?

Wat moet je doen als je met gevaarlijke stoffen werkt?

  • weten wat de gevaren zijn → dus op de hoogte zijn van de informatie die staat in de WIK
    • dan weet je de risico's → hoe je blootgesteld kunt worden
    • dan weet je de veilige werkwijze
    • dan weet je welke PBM's je moet gebruiken

Is er geen WIK beschikbaar?

Meld dit direct aan je leidinggevende. Feitelijk mag er niet gewerkt worden met een gevaarlijke stof als er onvoldoende informatie beschikbaar is.

Discussie > Bespreek het met je collega’s!

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

  1. Weet je waar je toxic kunt vinden?
  2. Lees samen een SDS en een WIK door?
  3. Heb je vragen, bespreek deze met je leidinggevende.


Tips > Voor meer informatie

Voor meer informatie download de Stoffenapp. de app is verkrijgbaar in je appstore. Zoek op Stoffencheck! De app is een initiatief van de Inspectie SZW en de FNV en geeft informatie over het werken met bepaalde stoffen en de risico's.

Kijk ook in de Heijmans toolboxen voor meer toolboxen over gevaarlijke stoffen.



Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.