08 Gezondheids- en werkplekaspecten
 >  Wat is een gevaarlijke stof?
Introductie

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan wat nu eigenlijk een gevaarlijke stof is, waar kun je ze tegen komen, of waar kunnen ze ontstaan? In het kort:

  • gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers
  • deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen
  • ook kunnen gevaarlijk stoffen tijdens het werk ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn: lasrook, hout-en (kwarts)stof en dieselmotoremissie (DME)

Een oude wetenschapper (Paracelsus) zei ooit "alle stoffen zijn giftig, alleen de dosis bepaald de giftigheid". Hiermee bedoeld hij dat als je bijvoorbeeld heel veel water zou drinken, je daar aan dood kan gaan, waarschijnlijk zo rond de 8-10 liter. Terwijl je van van andere stoffen (die dus veel giftiger zijn) maar een paar gram of zelf maar een paar nanogram hoeft binnen te krijgen. Dus dosis betekent de hoeveelheid die je binnen krijgt.
Risico's > Hoe herken je een gevaarlijke stof?

Hoe kun je nu een gevaarlijke stof herkennen?

  1. Herkennen van gevaarsymbolen op het etiket →zie uitleg hieronder
  2. Herkennen van risicovol werk →verven/ontvetten/schuren/besloten ruimten
  3. Zien → stofwolken/stoflagen/vieze vloer
  4. Ruiken → vreemde geuren/weet wat je ruikt!
  5. Voelen → jeuk/irritatie/brandwonden
  6. Horen→ vreemde geluiden/sissend geluid/knal
Pictogrammen die gevaar aanduiden

Op volgorde van links naar rechts:

  1. Schadelijke stof: giftig, bedwelmend, huidirritatie en/of irritatie luchtwegen
  2. Corrosief/bijtende stof (levend weefsel en ander materiaal worden bij contact met deze stoffen vernietigd
  3. Explosiegevaarlijke stoffen
  4. Oxiderende stof (kan brandbare stoffen laten ontbranden en ontstanen branden in stand houden of verergeren
  5. Ontvlambare stoffen e/of 'zelf-reactief'(stof die spontaan een chemische reactie kan vertonen)
  6. Cilinder/gashouder onder druk (dus kan exploderen, of inhoud kan ongecontroleerd ontsnappen)
  7. (Zeer) giftige stof
  8. Effecten op lange termijn, dit is een zeer ruime risico-classificatie, die onder meer verwijst naar 'kankerverwekkend', 'sensibiliserend'(leidt tot overgevoeligheid) 'reprotoxisch' (kan de vruchtbaarheid beïnvloeden) Tevens: acuut gevaar voor de longen als de stof na inslikken in de luchtwegen komt
  9. Milieugevaarlijke stof: Deze stoffen zijn schadelijk voor mens én milieu en mogen daarom nooit in de natuur terechtkomen, zoals in oceanen of bosgebieden.

Waar vind je deze gevaarsymbolen?

  • op de verpakking van het product
  • op het veiligheidsinformatieblad (VIB) of material safety data sheet (MSDS). Dit is een gestructureerd document met informatie over de risico's van een gevaarlijke stof of preparaat en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. Het bevat alle eigenschappen van het product
  • op de werkplekinstructiekaart (WIK) is kortgezegd de 'vertaling' van de informatie op een veiligheidsinformatieblad: werkplekinstructiekaart

De leverancier van het product is  wettelijk verplicht om een VIB op te stellen voor een stof of mengsel als het product als gevaarlijk wordt ingedeeld volgens de richtlijnen.

Waar vind je deze informatie?

  • alle gevaarlijke stoffen die wij binnen Heijmans gebruiken moeten zijn opgenomen in Toxic
  • Toxic kun je vinden in de GO!

H zinnen en P zinnen

Op veel verpakkingen vind je naast een pictogram ook H en P zinnen.

  • H staat voor 'Hazard' ofwel 'Gevaar'
  • P staat voor 'Precaution' ofwel 'Preventie'

De uitleg van deze H zinnen kun je makkelijk vinden op een de stoffencheckapp, zie verder bij Tips onderaan deze toolbox.

Belangrijke H zinnen op een rij:

  • H350: kan kanker veroorzaken
  • H340: kan genetische schade veroorzaken
  • H360: kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schade



Maatregelen > Wat moet je doen?

Wat moet je doen als je met gevaarlijke stoffen werkt?

  • weten wat de gevaren zijn → dus op de hoogte zijn van de informatie die staat in de WIK
    • dan weet je de risico's → hoe je blootgesteld kunt worden
    • dan weet je de veilige werkwijze
    • dan weet je welke PBM's je moet gebruiken

Is er geen WIK beschikbaar?

Meld dit direct aan je leidinggevende. Feitelijk mag er niet gewerkt worden met een gevaarlijke stof als er onvoldoende informatie beschikbaar is.

Discussie > Bespreek het met je collega’s!

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

  1. Weet je waar je toxic kunt vinden?
  2. Lees samen een SDS en een WIK door?
  3. Heb je vragen, bespreek deze met je leidinggevende.


Tips > Voor meer informatie

Voor meer informatie: download de Stoffencheck-app.
De app is gratis verkrijgbaar in de App Store en Google Play Store. Zoek op ‘Stoffencheck’.

Deze app is een initiatief van de Inspectie SZW en de FNV en biedt informatie over het werken met gevaarlijke stoffen en de bijbehorende risico’s.

Kijk ook in de Heijmans-toolboxen voor meer informatie en instructies over het veilig omgaan met gevaarlijke stoffen.

Gevaarlijke stoffen en milieueffecten
Sommige materialen gebruiken we niet meer vanwege hun schadelijke impact op mens, dier en milieu – zoals asbest, dat sinds 2001 verboden is. Circulair bouwen betekent dat we kiezen voor gezondere materialen en zo de impact op milieu, bewoners en medewerkers beperken.

Met een LCA (levenscyclusanalyse) brengen we de milieu-impact van een product in kaart: van grondstofwinning tot gebruik. Dit wordt vertaald in o.a. CO₂-uitstoot, verzuring en toxiciteit. Binnen de bouw gebruiken we hiervoor de MKI (Milieukostenindicator) en MPG (Milieuprestatie Gebouw).

Bij Heijmans zetten we actief in op het verlagen van deze milieuscores – vanuit onze eigen ambities én in lijn met toenemende eisen van opdrachtgevers en overheid.



Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.