• Ik drink als ik erge dorst heb weleens uit een waterslang op de bouwplaats, dat kan prima.
• Ik spoel nooit de waterslang door bij warm weer, dat is niet nodig!

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan de legionella, dit is bacterie.

Legionella is een verzamelnaam voor een aantal groepen bacteriën. Van nature komt de bacterie voor in de grond en in het water. De legionellabacterie groeit in het water met een temperatuur tussen de 20 en 50 °C. Boven de 50 °C vindt afsterving van de bacterie plaats. Je kunt besmet raken door een legionella bacterie. We gaan in deze toolbox eens kijken hoe wanneer de legionella kan leiden tot een besmetting en ook hoe je besmetting kunt voorkomen. De bacterie komt voor in:

• rivieren en meren
• warm, langzaam stromend of stilstaand water, en
• vochtige grond

De groei van de legionella bacterie is alleen mogelijk onder gunstige omstandigheden zoals,

• bij een goede watertemperatuur (20-50 °C), optimum 37 °C
• op een goede voedingsbodem (bijvoorbeeld in bezinksel van een boiler of in het toiletreservoir) en
• bij stilstaand water

Besmetting vindt plaats via de longen. Aangenomen wordt dat de infectie overgebracht wordt door het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes water, verspreid in de lucht (nevel). De ziekte kan niet van de ene mens op de andere worden overgedragen en is dus niet besmettelijk. Het drinken van water vormt geen risico.

De besmette nevel kan zich diep in de longen  doordringen. Daar kan de bacterie een longontsteking veroorzaken.

Hieronder volgen een aantal situaties waarbij je besmet kunt raken:

• sproeien van water zoals bij douches, fonteinen of hogedrukspuiten
• luchtbellen brengen in water zoals bij bubbelbaden
• bepaalde type afvalwaterzuiveringsinstallaties waar ook lucht aan het water wordt toegevoegd
• luchtbevochtiging door apparaten die water vernevelen. Bijvoorbeeld luchtkoelers.
• natte koel(water)torens en waterinstallaties die gebouwen of industriële processen koelen door vernevelen van water
• werkzaamheden in de bodem
• vermoedelijk ook opspattend regenwater

De incubatieperiode, de tijd tussen de besmetting en het optreden van de eerste ziekteverschijnselen, ligt tussen de 2 tot 20 dagen, gemiddeld 5 tot 6 dagen.

Ziekteverschijnselen

• De ziekte begint met snel opkomende hoofdpijn, spierpijn, gebrek aan eetlust en een ziek gevoel. Gevolgd door een longontsteking met koorts boven 39 °C. Andere verschijnselen zijn hoesten, kortademigheid en last van braken en diarree.
• De ziekte kan zeer ernstige gevolgen hebben (dodelijk), maar kan door toediening van antibiotica goed behandeld worden.
• Er bestaat geen vaccin tegen deze bacterie

Sommige mensen krijgen milde, griepachtige klachten, de Legionellagriep.

• Deze klachten gaan na een paar dagen vanzelf weer over

Risicogroepen

Er zijn geen risicogroepen vastgesteld. De meeste mensen worden niet ziek als ze de legionella bacterie inademen. Zware rokers, ouderen en mensen die geneesmiddelen gebruiken die hun afweer verstoren (bijvoorbeeld mensen die een transplantatie hebben ondergaan), lopen een groter risico.

Omgevingsfactoren

Werken in de nabijheid van aerosolproducerende systemen.

De 'veteranenziekte' is een ernstige longontsteking die wordt veroorzaakt door de legionellabacterie. Deze bacterie werd in 1976 ontdekt toen zich in Philadelphia (Verenigde Staten) een epidemie van longontsteking voordeed onder oud-strijders uit het Amerikaanse legioen. Naar schatting lopen jaarlijks honderden en mogelijk duizenden mensen een infectie met de legionellabacterie op. De meeste mensen worden niet ziek na blootstelling. Slechts bij een klein deel van degenen die met de bacterie zijn besmet, ontwikkelt zich de ernstige veteranenziekte.

Preventieve maatregelen

• Navraag doen naar risico-inventarisatieplannen (RI&E) en legionellabeheersplannen op basis van BRL-6010
• Op de hoogte zijn van het beheersplan en de te nemen maatregelen

Standaard maatregelen:

• Doorspoelen van leidingen (2 wekelijks) bijvoorbeeld waterslangen/brandhaspels op de bouwlocatie
• Controleer de temperatuur van het leidingwater in warmwaterleidingen. Deze moet boven de 50 °C zijn
• Controleer de temperatuur van koudwaterleidingen. Deze moet onder de 20 °C zijn
• Zorg voor circulatie in het systeem
• Reinig opslagtanks, boilers
• Laat een monster nemen van het water

Als legionella is aangetoond, wat dan?

• Voorkom dat je besmet wordt, zorg dus dat je GEEN nevel inademt!
• Draag adembescherming met P3 filter.

Hieronder vind je aanvullende informatie:

Legionella | RIVM

Legionella - Kenniscentrum InfoMil