08 Gezondheids- en werkplekaspecten
 >  Wat is een gevaarlijke stof?
Introductie

Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan wat nu eigenlijk een gevaarlijke stof is, waar kun je ze tegen komen, of waar kunnen ze ontstaan? In het kort:

  • gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers
  • deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen
  • ook kunnen gevaarlijk stoffen tijdens het werk ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn: lasrook, hout-en (kwarts)stof en dieselmotoremissie (DME)

Een oude wetenschapper (Paracelsus) zei ooit "alle stoffen zijn giftig, alleen de dosis bepaald de giftigheid". Hiermee bedoeld hij dat als je bijvoorbeeld heel veel water zou drinken, je daar aan dood kan gaan, waarschijnlijk zo rond de 8-10 liter. Terwijl je van van andere stoffen (die dus veel giftiger zijn) maar een paar gram of zelf maar een paar nanogram hoeft binnen te krijgen. Dus dosis betekent de hoeveelheid die je binnen krijgt.
Risico's > Hoe herken je een gevaarlijke stof?

Hoe kun je nu een gevaarlijke stof herkennen?

  1. Herkennen van gevaarsymbolen op het etiket →zie uitleg hieronder
  2. Herkennen van risicovol werk →verven/ontvetten/schuren/besloten ruimten
  3. Zien → stofwolken/stoflagen/vieze vloer
  4. Ruiken → vreemde geuren/weet wat je ruikt!
  5. Voelen → jeuk/irritatie/brandwonden
  6. Horen→ vreemde geluiden/sissend geluid/knal
Pictogrammen die gevaar aanduiden

Op volgorde van links naar rechts:

  1. Explosiegevaarlijke stoffen
  2. Ontvlambare stoffen e/of 'zelf-reactief'(stof die spontaan een chemische reactie kan vertonen)
  3. Oxiderende stof (kan brandbare stoffen laten ontbranden en ontstanen branden in stand houden of verergeren
  4. Cilinder/gashouder onder druk (dus kan exploderen, of inhoud kan ongecontroleerd ontsnappen)
  5. Corrosief/bijtende stof (levend weefsel en ander materiaal worden bij contact met deze stoffen vernietigd
  6. (Zeer) giftige stof
  7. Schadelijke stof: giftig, bedwelmend, huidirritatie en/of irritatie luchtwegen
  8. Effecten op lange termijn, dit is een zeer ruime risico-classificatie, die onder meer verwijst naar 'kankerverwekkend', 'sensibiliserend'(leidt tot overgevoeligheid) 'reprotoxisch' (kan de vruchtbaarheid beïnvloeden) Tevens: acuut gevaar voor de longen als de stof na inslikken in de luchtwegen komt
  9. Milieugevaarlijke stof

Waar vind je deze gevaarsymbolen?

  • op de verpakking van het product
  • op het veiligheidsinformatieblad (VIB) of material safety data sheet (MSDS). Dit is een gestructureerd document met informatie over de risico's van een gevaarlijke stof of preparaat en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. Het bevat alle eigenschappen van het product
  • op de werkplekinstructiekaart (WIK) is kortgezegd de 'vertaling' van de informatie op een veiligheidsinformatieblad: werkplekinstructiekaart

De leverancier van het product is  wettelijk verplicht om een VIB op te stellen voor een stof of mengsel als het product als gevaarlijk wordt ingedeeld volgens de richtlijnen.

Waar vind je deze informatie?

  • alle gevaarlijke stoffen die wij binnen Heijmans gebruiken moeten zijn opgenomen in Toxic
  • Toxic kun je vinden in de GO!

H zinnen en P zinnen

Op veel verpakkingen vind je naast een pictogram ook H en P zinnen.

  • H staat voor 'Hazard' ofwel 'Gevaar'
  • P staat voor 'Precaution' ofwel 'Preventie'

De uitleg van deze H zinnen kun je makkelijk vinden op een de stoffencheckapp, zie verder bij Tips onderaan deze toolbox.

Belangrijke H zinnen op een rij:

  • H350: kan kanker veroorzaken
  • H340: kan genetische schade veroorzaken
  • H360: kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schade



Maatregelen > Wat moet je doen?

Wat moet je doen als je met gevaarlijke stoffen werkt?

  • weten wat de gevaren zijn → dus op de hoogte zijn van de informatie die staat in de WIK
    • dan weet je de risico's → hoe je blootgesteld kunt worden
    • dan weet je de veilige werkwijze
    • dan weet je welke PBM's je moet gebruiken

Is er geen WIK beschikbaar?

Meld dit direct aan je leidinggevende. Feitelijk mag er niet gewerkt worden met een gevaarlijke stof als er onvoldoende informatie beschikbaar is.

Discussie > Bespreek het met je collega’s!

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

  1. Weet je waar je toxic kunt vinden?
  2. Lees samen een SDS en een WIK door?
  3. Heb je vragen, bespreek deze met je leidinggevende.


Tips > Voor meer informatie

Voor meer informatie download de Stoffenapp. de app is verkrijgbaar in je appstore. Zoek op Stoffencheck! De app is een initiatief van de Inspectie SZW en de FNV en geeft informatie over het werken met bepaalde stoffen en de risico's.

Kijk ook in de Heijmans toolboxen voor meer toolboxen over gevaarlijke stoffen.

Gevaarlijke stoffen en impact op milieu

Er zijn materialen waar we niet meer mee bouwen vanwege de impact op gezondheid en milieu. Zo was asbest gevaarlijk voor zowel mens als dier en wordt dit in Nederland dus al sinds 2001 verboden. Als we circulair bouwen, betekend dat ook dat we met gezondere materialen bouwen en dat we de impact op milieu, dieren, bewoners én natuurlijk ook onze eigen medewerkers verbeteren.  

Voor een compleet overzicht naar de huidige impact van een product op het milieu, kunnen we van producten een LCA (levenscyclus analyse) maken. Hierin wordt een overzicht gemaakt van de gebruikte grondstoffen en er wordt gekeken naar de gehele productie (dus vanaf bijvoorbeeld delven in de mijn tot in het product) om vast te stellen wat de impact op het milieu is. Dit wordt uitgedrukt in kg CO2 uitstoot door fabrieken en transport, vermesting in landbouw, verzuring van water en grond en ook toxische stoffen die in water komen en impact hebben op mensen.  

Deze lijsten met impact worden binnen de bouw omgezet in de MKI (milieu kosten indicator) en MPG (milieu prestatie gebouw). Als Heijmans sturen we actief om deze waarden naar beneden te krijgen. Het is niet alleen onze eigen ambitie om een gezonde leefomgeving te ontwikkelen en te realiseren. Ook opdrachtgevers en overheid vragen en eisen steeds meer om sturing op milieuscores.



Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.